Εισαγωγή στα Τερπένια
Το φυτό της κάνναβης περιέχει μια μεγάλη ποικιλία χημικών ουσιών και ενώσεων. Περίπου 140 από αυτά ανήκουν σε μια μεγάλη κατηγορία αρωματικών οργανικών υδρογονανθράκων γνωστών ως τερπένια[1] ή τερπενοειδή[2]. Οι λέξεις τερπένιο και τερπενοειδές χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο, αν και οι όροι αυτοί έχουν διαφορετικές σημασίες. Η κύρια διαφορά μεταξύ των τερπενίων και των τερπενοειδών είναι ότι τα τερπένια είναι υδρογονάνθρακες (δηλαδή τα μόνα υπάρχοντα στοιχεία είναι ο άνθρακας και το υδρογόνο). Ενώ τα τερπενοειδή έχουν μετουσιωθεί με οξείδωση (ξήρανση και ωρίμανση των λουλουδιών) ή με χημική τροποποίηση.
[1] “Terpene” https://en.wikipedia.org/wiki/Terpene
[2] “Terpenoid” https://en.wikipedia.org/wiki/Terpenoid
Τα τερπένια συντίθενται στην κάνναβη σε εκκριτικά κύτταρα εντός αδενικών τριχωμάτων[3] και η παραγωγή τους αυξάνεται με την έκθεση στο φως. Αυτά τα τερπένια βρίσκονται κυρίως σε υψηλές συγκεντρώσεις σε μη γονιμοποιημένα θηλυκά άνθη κάνναβης πριν από τη γήρανση (κατάσταση ή διαδικασία υποβάθμισης με την ηλικία). Το αιθέριο έλαιο εκχυλίζεται από το φυτικό υλικό με απόσταξη με ατμό ή με εξάτμιση[4]. Πολλά τερπένια εξατμίζονται περίπου στην ίδια θερμοκρασία με την THC (η οποία βράζει περίπου στους 157° C), αλλά ορισμένα τερπένια είναι πιο πτητικά από άλλα. Τα τερπένια διαδραματίζουν επίσης έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο, παρέχοντας στο φυτό φυσική προστασία από βακτήρια και μύκητες, έντομα και άλλες περιβαλλοντικές πιέσεις.
[3] “Cannabis Plant Anatomy: Trichomes 101” (Ανατομία του φυτού της κάνναβης: Τριχώματα 101) https://www.medicaljane.com/2017/03/11/trichomes/
[4] “Vaporization – learn everything there is to know about vaporizing” (Εξάτμιση – Μάθε όλα όσα πρέπει να ξέρεις για την εξάτμιση) https://www.medicaljane.com/category/cannabis-classroom/consuming-cannabis/vaporization/
Είναι καλώς τεκμηριωμένο ότι η κάνναβη είναι ικανή να επηρεάσει το μυαλό, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά. Το κύριο ψυχοτρόπο κανναβινοειδές, η δέλτα-9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC)[5] έχει μελετηθεί έντονα. Ωστόσο, πολλά από τα άλλα κανναβινοειδή[6], τερπενοειδή και φλαβονοειδή[7] που απαντώνται στην κάνναβη και που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της θεραπευτικής επίδρασή της, παραμένουν μη μελετημένα εκτενώς.
[5] “Cannabinoid Science -view the latest cannabinoid research from around the world” (Επιστήμη των κανναβινοειδών – Δες την τελευταία έρευνα για τα κανναβινοειδή από όλο τον κόσμο) https://www.medicaljane.com/category/cannabis-classroom/cannabis-science/
[6] “Cannabinoid” (Κανναβινοειδές) https://en.wikipedia.org/wiki/Cannabinoid
[7] “Flavonoid” (Φλαβονοειδές) https://en.wikipedia.org/wiki/Flavonoid
Τα τερεπένια είναι συνήθη συστατικά των οσμών και των αρωμάτων. Τα τερπένια σε αντίθεση με τα κανναβινοειδή, ευθύνονται για το άρωμα της κάνναβης. Η FDA (ο ΕΟΦ των ΗΠΑ) και άλλοι οργανισμοί έχουν γενικά αναγνωρίσει τα τερπένια ως “ασφαλή”. Τα τερπένια δρουν στους υποδοχείς και τους νευροδιαβιβαστές. Είναι επιρρεπείς στο να συνδυάζονται ή να διαλύονται σε λιπίδια ή λίπη. Δρουν ως αναστολείς πρόσληψης σεροτονίνης (παρόμοια με τα αντικαταθλιπτικά όπως το Prozac). Ενισχύουν τη δραστηριότητα νορεπινεφρίνης (παρόμοια με τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά όπως το Elavil). Αυξάνουν τη δραστικότητα της ντοπαμίνης. Και αυξάνουν τον GABA (που μετριάζει προς τα “κάτω” το γλουταμινικό, το “άνω”). Ωστόσο, απαιτείται πιο συγκεκριμένη έρευνα για τη βελτίωση της ακρίβειας στην περιγραφή και την πρόβλεψη του τρόπου με τον οποίο τα τερπένια της κάνναβης μπορούν να χρησιμοποιηθούν ιατρικά για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων παθήσεων / συνθηκών υγείας.
Συνεργατικές επιδράσεις
Η μελέτη Carlini et. al.[8] απέδειξε ότι μπορεί να υπάρχει δυναμική (μια μορφή συναπτικής πλαστικότητας που είναι γνωστό ότι είναι σημαντική για τη μάθηση και τη μνήμη) των επιδράσεων της THC από άλλες ουσίες που υπάρχουν στην κάνναβη. Η διπλή-τυφλή μελέτη διαπίστωσε ότι η κάνναβη με ίσα ή υψηλότερα επίπεδα CBD και CBN ως προς την THC προκάλεσε αποτελέσματα δύο έως τέσσερις φορές μεγαλύτερα από τα αναμενόμενα από την περιεκτικότητα μόνο σε THC. Οι επιδράσεις του καπνίσματος δύο φορές περισσότερο από μια μόνο με THC ποικιλία δεν ήταν διαφορετικές από εκείνες του εικονικού φαρμάκου.
[8] “Effects of marihuana in laboratory animals and in man” (Επιδράσεις της κάνναβης σε εργαστηριακά ζώα και στον άνθρωπο) http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1476-5381.1974.tb08576.x/pdf Περίληψη
“1. Οι φαρμακολογικές δυναμικές των ρητινών από τρία διαφορετικά δείγματα βραζιλιάνικης κάνναβης (Α, Β και Γ) προσδιορίστηκαν μέσω κερατοειδούς αρτηριοευλυγισίας σε κουνέλια, μείωσης της αυθόρμητης κινητικής δραστηριότητας και επαγωγής κατατονίας σε ποντικούς και μείωσης των επιδόσεων αναρρίχησης σχοινιού σε αρουραίους.
2. Η περιεκτικότητα σε Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη (Δ9-THC) στα φυτά κάνναβης, μετρήθηκαν με αέρια χρωματογραφία και ήταν 0,82, 2,02 και 0,52%, αντίστοιχα, για τα δείγματα Α, Β και Γ. Περίπου 2% κανναβινόλη υπήρχε στα δείγματα Α και Β, το περιεχόμενο της κανναβιδιόλης ήταν περίπου 0,1%.
3. Η εκχύλιση με πετρελαϊκό αιθέρα των δειγμάτων Α, Β και Γ απέδωσε, αντιστοίχως, 12,06, 14,56 και 4,26% ρητίνη.
4. Σε όλες τις δοκιμές σε ζώα η ρητίνη Β ήταν σχεδόν διπλάσια ενεργή από την ρητίνη Α, ενώ η Γ ήταν η ασθενέστερη.
5. Ο καπνός των δειγμάτων κάνναβης εισπνέεται από 33 ανθρώπους, κάτω από μια διπλά τυφλή τυποποιημένη διαδικασία. Ο ρυθμός παλμού, ο χρόνος παραγωγής και η αξιολόγηση των ψυχολογικών επιδράσεων καταγράφηκαν.
6. Ο καπνός των 250 mg του δείγματος Β προκάλεσε διακοπή του χρόνου παραγωγής, αυξημένο ρυθμό παλμών και προκάλεσε ισχυρές ψυχολογικές αντιδράσεις σε τέσσερα από τα έξι άτομα που τον έλαβαν. Παρόμοια αποτελέσματα, αν και ελαφρώς μικρότερα, ελήφθησαν με 500 mg του δείγματος Α. Από την άλλη πλευρά, τα 500 mg δείγματος Γ δεν διέφεραν από το εικονικό φάρμακο.
7. Προτείνεται ότι με τις δοκιμές σε ζώα είναι δυνατόν να προβλεφθεί η δραστικότητα ενός δείγματος κάνναβης στον άνθρωπο.
Σε παράλληλα πειράματα, χορηγήθηκε Δ9-THC σε άλλα άτομα και σε πειραματόζωα με τρόπο παρόμοιο με αυτόν στον οποίο χορηγήθηκαν τα δείγματα κάνναβης.
9. Η σύγκριση των αποτελεσμάτων μεταξύ κάνναβης και Δ9-THC έδειξε ότι στους ανθρώπους και στα εργαστηριακά ζώα η κάνναβη Α και Β προκάλεσαν αποτελέσματα δύο έως τέσσερις φορές μεγαλύτερα από τα αναμενόμενα από την περιεκτικότητά τους σε Δ9-THC.
10. Προτείνεται η πιθανότητα ενίσχυσης των επιδράσεων της Δ9-THC από άλλες ουσίες που υπάρχουν σε αυτά τα δείγματα κάνναβης.”
Αυτή η πρόταση ενισχύθηκε από μια μελέτη[9] που έγινε από τους Wilkinson et. al. για να προσδιοριστεί εάν υπάρχει κάποιο πλεονέκτημα στη χρήση εκχυλισμάτων κάνναβης σε σύγκριση με τη χρήση απομονωμένης THC. Ένα τυποποιημένο εκχύλισμα κάνναβης THC, CBD και CBN (standardized cannabis extract, SCE), ένα άλλο με καθαρή THC και επίσης ένα με εκχύλισμα ελεύθερο από THC (CBD) δοκιμάστηκε σε μοντέλο ποντικού πολλαπλής σκλήρυνσης ( multiple sclerosis, MS) και μοντέλο φέτας εγκεφάλου αρουραίου επιληψίας.
[9] “Medicinal cannabis: is Δ9–tetrahydrocannabinol necessary for all its effects?” (Φαρμακευτική κάνναβη: είναι Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη υπαίτια για όλες τις επιπτώσεις της;) https://sci-hub.cc/10.1211/0022357022304
(Από την περίληψη της μελέτης εξάγουμε το συμπέρασμα) Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το SCE παρεμπόδισε τη σπαστικότητα στο μοντέλο MS σε ένα συγκρίσιμο επίπεδο με την THC μόνη της και προκάλεσε μια ταχύτερη έναρξη της χαλάρωσης των μυών και μια μείωση του χρόνου στο μέγιστο αποτέλεσμα από ότι μόνο η THC. Η CBD δεν προκάλεσε παρεμπόδιση της σπαστικότητας. Ωστόσο, στο μοντέλο της επιληψίας, το SCE ήταν ένα πολύ ισχυρότερο και πάλι ταχύτερα δραστικό αντισπασμωδικό από την απομονωμένη THC. Ωστόσο, σε αυτό το μοντέλο, η CBD παρουσίασε επίσης αντισπασμωδική δράση. Η CBD δεν ανέστειλε τις επιληπτικές κρίσεις ούτε τροποποίησε τη δραστικότητα της THC σε αυτό το μοντέλο. Ως εκ τούτου, όσον αφορά ορισμένες δράσεις της κάνναβης (πχ. αντι-σπαστικότητα), η THC ήταν το δραστικό συστατικό, το οποίο μπορεί να τροποποιηθεί από την παρουσία άλλων συστατικών. Ωστόσο, για άλλες επιδράσεις (πχ. αντισπασμωδικές ιδιότητες), η THC, αν και δραστική, μπορεί να μην είναι απαραίτητη για το παρατηρούμενο αποτέλεσμα. Πάνω απ’ όλα, αυτά τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι δεν οφείλονται όλες οι θεραπευτικές δράσεις του φυτού κάνναβης στην περιεκτικότητα σε THC.
Ο Dr. Ethan Russo υποστηρίζει περαιτέρω αυτή τη θεωρία με επιστημονικές αποδείξεις[10] αποδεικνύοντας ότι τα μη κανναβινοειδή φυτικά συστατικά όπως τα τερπένια χρησιμεύουν ως αναστολείς των αποτελεσμάτων των τοξικών επιδράσεων της THC, αυξάνοντας έτσι τον θεραπευτικό δείκτη της THC. Αυτή η “συνέργεια φυτοκανναβινοειδών – τερπενοειδών”, όπως την ονομάζει ο Russo, αυξάνει το δυναμικό των φαρμακευτικών εκχυλισμάτων με βάση την κάνναβη για τη θεραπεία του πόνου, των φλεγμονών, των μυκητιακών και βακτηριακών λοιμώξεων, της κατάθλιψης, του άγχους, του εθισμού, της επιληψίας και ακόμη και του καρκίνου.
[10] “Taming THC: potential cannabis synergy and phytocannabinoid-terpenoid entourage effects” (Δαμάζοντας την THC: πιθανή συνέργεια στην κάνναβη και οι συνδυαστικές επιδράσεις φυτοκανναβινοειδούς – τερπενοειδούς) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3165946/pdf/bph0163-1344.pdf Περίληψη
“Η τετραϋδροκανναβινόλη (THC) είναι το επίκεντρο της έρευνας για την κάνναβη από το 1964, όταν ο Raphael Mechoulam την απομόνωσε και την σύνθεσε. Πιο πρόσφατα, η συνεργατική συμβολή της κανναβιδιόλης στη φαρμακολογία και αναλγησία της κάνναβης έχει αποδειχθεί επιστημονικά. Άλλα φυτοκανναβινοειδή, όπως η τετραϋδροκανναβιβαρίνη, η κανναβιγερόλη και το κανναβιχρωμένη, ασκούν επιπρόσθετα αποτελέσματα θεραπευτικού ενδιαφέροντος. Η καινοτόμος συμβατική αναπαραγωγή φυτών έχει δώσει χημειότυπους (chemotypes) κάνναβης που εκφράζουν υψηλούς στόχους για κάθε συστατικό για μελλοντική μελέτη. Αυτή η ανασκόπηση θα διερευνήσει ένα άλλο κλιμάκιο φυτοθεραπευτικών παραγόντων, τα τερπενοειδή της κάνναβης: το λιμονένιο, το μυρσένιο, το α-πινένιο, η λιναλοόλη, το β-καρυοφυλλένιο, το καρυοφιλλένιο οξείδιο, την νερολιδόλη και την φυτόλη. Τα τερπενοειδή μοιράζονται ένα πρόδρομο με τα φυτοκανναβινοειδή και είναι όλα τους συστατικά γεύσης και αρώματος κοινά στις ανθρώπινες δίαιτες που έχουν χαρακτηριστεί γενικά αναγνωρισμένα ως ασφαλή από την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων και άλλους ρυθμιστικούς οργανισμούς. Τα τερπενοειδή είναι αρκετά ισχυρά και επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ζώων και ακόμη και την ανθρώπινη όταν εισπνέονται από τον ατμοσφαιρικό αέρα σε επίπεδα ορού στα μονοψήφια ng·mL-1. Εμφανίζουν μοναδικά θεραπευτικά αποτελέσματα που μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στις συνέπειες των κλινικών εκχυλισμάτων που βασίζονται στην κάνναβη. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις αλληλεπιδράσεις των φυτοκανναβινοειδών – τερπενοειδών που θα μπορούσαν να παράγουν συνέργεια σε σχέση με τη θεραπεία του πόνου, της φλεγμονής, της κατάθλιψης, του άγχους, του εθισμού, της επιληψίας, του καρκίνου, των μυκητιακών και βακτηριακών λοιμώξεων (συμπεριλαμβανομένου του Staphylococcus aureus ανθεκτικού στη μεθικιλλίνη). Επιστημονικές ενδείξεις παρουσιάζονται για τα μη κανναβινοειδή φυτικά συστατικά ως υποτιθέμενα αντίδοτα ως προς τις τοξικές επιδράσεις της THC που θα μπορούσαν να αυξήσουν το θεραπευτικό της δείκτη. Θα προταθούν μέθοδοι για τη διερεύνηση των επιδράσεων του περιβάλλοντος σε μελλοντικά πειράματα. Η συνεργία φυτοκανναβινοειδών – τερπενοειδών, εάν αποδειχθεί, αυξάνει την πιθανότητα να είναι δυνατός ένας εκτεταμένος αγωγός νέων θεραπευτικών προϊόντων από αυτό το σπάνιο σε πληθώρα χημικών ενώσεων φυτό”.
Τι είναι τα Φλαβονοειδή;
Τα φλαβονοειδή είναι μια από τις μεγαλύτερες οικογένειες θρεπτικών ουσιών που είναι γνωστές στους επιστήμονες και περιλαμβάνουν πάνω από 6.000 ήδη αναγνωρισμένα μέλη στην οικογένεια. Περίπου 20 από αυτές τις ενώσεις, όπως η απιγενίνη, η κουκεσττίνη, η κανφλαβίνη Α και η κανφλαβίνη Β (μέχρι στιγμής μοναδική στην κάνναβη), η β-σιτοστερόλη, η βιτεξίνη, η ισοβιτεξίνη, η καμπεφερόλη, η λουτεολίνη και η ανατολίνη έχουν ταυτοποιηθεί στο φυτό της κάνναβης. Τα φλαβονοειδή είναι γνωστά για τα αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη οφέλη τους για την υγεία, καθώς και για τη συμβολή τους στο ζωντανό χρώμα σε πολλές από τις τροφές που τρώμε (το μπλε στα βακκίνια / blueberries ή το κόκκινο στα σμέουρα).
Ορισμένα φλαβονοειδή που εξάγονται από το φυτό της κάνναβης έχουν ελεγχθεί για φαρμακολογικές επιδράσεις. Τα κλινικά ευρήματα είναι πολλά υποσχόμενα αλλά απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να κατανοήσουμε πλήρως το ρόλο που διαδραματίζουν τα φλαβονοειδή στις συνολικές θεραπευτικές επιδράσεις της θεραπείας με κάνναβη, ιδιαίτερα στο πώς αλληλεπιδρούν με τα κανναβινοειδή είτε ενισχύοντας τα συνεργατικά είτε μειώνοντας τις επιδράσεις τους.
Ο Τροχός των Τερπενίων
Τα τερπένια έχει βρεθεί ότι είναι απαραίτητα δομικά στοιχεία σύνθετων φυτικών ορμονών και μορίων, χρωστικών, στερολών και ακόμη και κανναβινοειδών. Πιο συγκεκριμένα, τα τερπένια ευθύνονται για τα ευχάριστα, ή όχι και τόσο ευχάριστα, αρώματα της κάνναβης και τις φυσιολογικές επιπτώσεις που συνδέονται με αυτά. Οι ασθενείς συχνά θα ζητήσουν να μυρίσουν την κάνναβη κατά την επιλογή του φαρμάκου τους. Η ιδέα είναι ότι ορισμένα αρώματα βοηθούν στην ταυτοποίηση διαφορετικών ποικιλιών και των αποτελεσμάτων τους.
Previous PostΘεραπευτική Κάνναβη και ρευματολογικά νοσήματα - Κωνσταντίνος Τέμπος (video)